Nhưng chỉ mới là hình thức
Có nhẽ những người làm thuê tác quản lý khoa học chưa hiểu hết công việc đích thực của mình. Cản ngăn cái kia. Từ lâu tôi đã nhận thấy một điều. Đam mê. Nhưng không nên gọi đó là đề tài nghiên cứu khoa học. Chỉ cây đời mãi mãi xanh tươi”. - Tức là chúng ta dù không “thừa giấy” nhưng vẫn “vẽ voi”. Cho tới hôm nay. Trong ngành giáo dục chỉ trừ một số ít “con sâu làm rầu nồi canh”.
Chứ anh để cho người ta đói thì kiểu gì người ra cũng dễ làm bậy và khi anh trị kẻ làm bậy do họ bị anh để cho đói thì về mặt đạo lý cũng không ổn. Vậy nên chăng cần nhẫn nại hơn và nhìn hiện trạng xã hội ở giác độ thân thiện hơn chăng? - Tôi hỏi anh nhé. Đó là việc của cơ quan quản lý. Thậm chí có thể bảo đấy là việc rất bức thiết bây giờ.
Tôi cũng biết ở nước mình có không ít người tới cơ quan đều đặn mà hầu như chẳng làm việc gì cả. Tôi không nghĩ rằng tình trạng suy đồi đạo đức đó là do phẩm chất thầy cô giáo. Nhưng xin được kinh phí dăm bảy chục triệu một năm thì cũng cực kỳ gian lao. Những biện pháp mà chúng ta đã đề ra để chống tham nhũng vẫn còn chưa đủ. V. Đã là quy định của pháp luật thì không nên có ngoại lệ.
Nói cho cùng. Không minh bạch ra mấy chục tỷ ấy đã được Bộ Giáo dục dùng vào những việc gì? Có dùng để bổ sung thu nhập cho cơ quan Bộ không? (nhất là theo quy định “thoáng” của Bộ Tài chính về sử dụng tài chính ở các cơ quan sự nghiệp có thu!). Theo quan niệm đúng đắn là gì? Đó là tiền chi trả cho người ta làm mướn việc chính ở chừng độ bảo đảm cho người ta có thể sống được bằng mức lương ấy và làm tốt việc ấy.
Hơn nữa khi xoay xoả những việc khác ấy thì rất dễ phát sinh bị động. GS nghĩ thế nào về chuyện này? Nên chăng chính thức hóa một số ngoại lệ? - GS Hoàng Tụy: Tôi nghĩ. Tôi dám nói rằng. - Không như ở ta tức là thế nào? - Khâu xét duyệt đề tài nghiên cứu khoa học để cấp kinh phí ở ta chưa chặt.
Tới tháng 9 đưa vào dùng. - Đúng thế. Thực ra. Được rồi. Muốn chống tham nhũng ở Việt Nam thì cần phải hiểu cơ chế sản sinh ra các hiện tượng tham nhũng. Khi có một nhóm sinh viên trẻ được giải thưởng trong cuộc thi về robot giữa các nước Đông Nam Á thì được Bộ Khoa học và Công nghệ thưởng cho tới nửa tỷ.
Đó là công việc nằm trong chức vụ của Sở giao thông - Công chính. Và anh có quyền đi kiện nếu anh cảm thấy quyết định đó không đúng. Nhưng cơ chế là do ai làm? Có phải do đế quốc xâm lăng nào áp đặt cho ta đâu? Muốn chống tham nhũng phải phân tích cho rõ cơ chế sinh ra nó.
Cho tới bữa nay vẫn có thể giúp chúng ta nhận thức được rõ hơn nhiều vấn đề cần giải quyết để nền giáo dục nước nhà thực sự có thể “chuyển từ việc dạy và học truyền thụ một chiều sang phương pháp giáo dục mới nhằm hình thành năng lực và phẩm chất con người cần lao mới…”.
Tới tương lai. Thậm chí có lần ông còn gọi cách trả lương cho các nhà khoa học như hiện là “kỳ quặc”. Rõ ràng là chúng ta nói quan tâm đến đầu tư cho khoa học. Phải có nhiệm vụ kèm theo. - Thực tế cho thấy. - Tôi cũng hiểu là tiền lương thấp thì phải vẽ ra như thế để bổ sung thu nhập và tôi rất thông cảm.
Một GS có đặc quyền gì so với các nhà khoa học thường ngày khác thưa GS? - GS ở các nước phát triển có nhiệm vụ giảng dạy và/hoặc nghiên cứu. Nhưng có gì không phải ở đây? - Thôi. Nói thực là tôi vẫn cảm thấy bất thần với tư thế trò chuyện của GS Hoàng Tụy: tuổi đã cao (ông sinh năm 1927). Anh có đạo lý. Có một số lần được tiếp xúc cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng.
Nếu thấy không đúng thì cơ quan quản lý phải cải chính. Đã là GS thì họ có quyền nghiên cứu và giảng dạy những nội dung mà họ cảm thấy cấp thiết. - Khác thế nào ạ. Không chỉ bằng những biện pháp thanh trừng mà bằng cả những biện pháp mang tính tổ chức và xây dựng.
Không được công khai bởi thế nhiều khi chỉ nghe râm ran dư luận. - Xin được nói thật. Nhưng ông vẫn giữ nguyên trong mình những bức xúc rất thanh niên. Chứ giữ được thế này đã là giỏi lắm rồi! Chỉ bao giờ chúng ta chịu suy nghĩ như vậy thì mới cứu được giáo dục. - Đúng thế. Làm láo bẩm hay. Giáo sư là một chỗ làm. Ông quê ở Điện Bàn. Điều này là cực kỳ đúng.
Phải đúng với năng suất của mỗi người và phải đủ cho người ta tái sản xuất sức cần lao mà điều này đâu phải không làm được. Đó là cái khó. Nhưng ngược lại. Quyết đoán. Cũng như ở trong các vấn đề kinh tế - từng lớp mà ông luôn rất quan hoài với suy tư náo động của một con dân nước Việt yêu đời. Ông Ronald Reagan ở Mỹ là một Thí dụ. Tại sao năm nào cũng sửa sách giáo khoa. Các GS có quyền độc lập công tác rất lớn.
Nước Pháp từng có Thủ tướng Fabius mới 37 tuổi khi nhậm chức. Đương nhiên. Đó là quy luật. Các GS không phải về hưu. Dung túng. Hiện nay anh có thái độ đối với tham nhũng như thế nào? Cũng phải kiên nhẫn thêm. Nhưng ở đây. Không mấy ai nói bừa đâu. Phải giải thích. Chúng ta có thể bị mất những trí óc lớn đang còn có ích. Quảng Nam. Trừ trường hợp không còn khả năng làm việc nữa.
- Lại càng không nên để cho quýt làm cam chịu. - Xin mời GS! - Chúng ta đều biết rằng. Tôi đã từng đọc nhiều bài viết của ông và về ông nên đã biết rõ tính cách thẳng thắn. Chứ không phải tuân thủ theo một lộ trình nào đó từ trên ấn xuống. Chưa đến tuổi hưu trí cũng xin nghỉ. Tôi ngạc nhiên lắm. Luật Chống tham nhũng như đã soạn thảo cũng chưa đủ.
Có GS nói với tôi rằng có một đề tài rất mông lung là nghiên cứu về “con người” được cấp kinh phí tới 25 tỉ đồng. Với tính tình cực kỳ Á Đông của mình. Mỗi thời mỗi khác. Khi về hưu rồi thường vẫn được quyền dùng những công cụ và điều kiện cấp thiết để tiếp tục nghiên cứu các công trình mà mình thấy có triển vọng.
Bất cứ ai muốn nghiên cứu khoa học cũng được khuyến khích nghiên cứu. Nhưng không thể đổ thừa cho đồng lương thấp. Nhưng ở đây không phải vấn đề tiền. - Tôi vẫn rất muốn được GS dẫn ra những ví dụ cụ thể. Nhiều người trong họ là những anh hùng vô danh.
Trong khoa học. Có thể anh ở quá độ tuổi về hưu rồi nhưng vẫn có thể làm tổng thống hay thủ tướng giỏi.
- Tôi xin phép được thử “phản biện” lại ý kiến của GS. - Vâng. Họ bảo rằng. Hóa ra chất xám trang nghiêm lại rẻ mạt quá trong con mắt các nhà quản lý. Có bao giờ nói được với một đồng nghiệp lớn tuổi. Rồi đề tài ấy phải đưa lên cấp này cấp nọ xét duyệt. Quýt thì phải gọi là quýt. Lương lắm khi chỉ là một phần ba. Trong nền văn minh hiện đại. Thì đắng mấy cũng phải uống. Muốn chống lấn đường là phải đề ra những biện pháp tăng cường lãnh đạo giáo dục quần chúng.
Cấp nhiều kinh phí cho một công trình nghiên cứu khoa học nghiêm túc và dài lâu có khi không được mấy người biết tới. - Tôi thiết nghĩ. Về hàng ngũ đay đả ở ta. Nếu chúng ta cho phép tồn tại những ngoại lệ thì lắm khi các ngoại lệ này lại được phân bổ không hẳn đã đúng đối tượng.
Bộ sách giáo khoa ấy hiện thời không còn dùng được nữa vì tình hình đã khác. Tôi biết bít tất những chuyện như thế rồi. Lắm khi chúng ta làm rất tùy tiện. Ở nước mình thì còn nhiều vấn đề phức tạp lắm. Và công cần lao của họ xứng với thu nhập của họ – mặc dù nguồn thu nhập này dựa vào những hoạt động ngoài nhiệm vụ chính. - Hiện thời tôi biết có người đổ lỗi cho cơ chế để phủi hết bổn phận.
Nhưng một khi chúng ta luôn luôn nhấn mạnh tới hiệu quả đầu tư cho khoa học thì chúng ta cũng cần nghĩ suy. Không ít trí thức ở ta thường đưa ra những nhận định tổng quát rất quyết đoán nhưng lại không kèm theo bất cứ một minh chứng cụ thể nào.
- Qua thì có thể không sang trọng hơn nhưng kinh phí được cấp kiên cố sẽ nhiều hơn. - Nhưng ai sẽ là người xác định rằng.
Các học hàm học vị là tiêu chí để xác định nhiệm vụ. Không thể duy tâm trong chế độ lương hướng này. Mà có khi tác dụng trái lại. 25 tỉ?! Có lần phóng viên của Ban Thời sự Đài Truyền hình Việt Nam đến phỏng vấn tôi về các đề tài khoa học. Khi về hưu rồi thì các GS không còn được quyền. - Đó là nhận xét rút ra từ thực tiễn hoạt động khoa học của GS hay chỉ là những điều GS “nghe nói” thế? Tôi rất xin lỗi GS nhưng tôi cũng phải nói rằng.
Phải làm việc 20 năm không chi tiêu gì mới được khoản tiền ấy. Không giảng dạy được. Liệu chúng ta. Giang sơn còn nghèo. Bên Nhật thì khoảng 65 tuổi về hưu nhưng lại được mời đấu làm việc ở các trường tư. Anh phải chứng minh được rằng anh vẫn có năng lực làm việc tiếp chuyện với cương vị GS nếu không anh tự bêu riếu mình. Chỉ có thuốc đắng mới dã được tật thôi! Tôi nói về lĩnh vực giáo dục nhé.
Còn nếu đó là những nghiên cứu mang tính lý thuyết nền tảng thì anh có thể đăng ký xin quốc gia tài trợ. Ngoài từng lớp là như thế và trong ngành Giáo dục cũng là như thế. Đơn giản là vì chúng ta không quản lý tốt nguồn lực nên không có được một cơ chế phân phối hợp lý và đầy đủ. 2 quyển dày! Tôi xem danh sách các đề tài ghi thì thấy tối thiểu phải đến 2/3 số đề tài mà ở các nước khác rất khó có thể được coi là đề tài khoa học.
Cái gì chưa đủ thì sẽ bổ sung. Mỗi năm. Hồi năm 1955-1956. Tư duy nhân viên thường chọn cách ứng xử như thế. Chứ ai có ngày giờ đâu. Lắm khi cái giá trả cho các sự việc không hẳn ở giá trị tuyệt đối của nó mà ở hiệu ứng xã hội mà sự việc đó gây ra. Tuy nhiên. Một chế độ lương sở dĩ cứ duy trì mãi là vì nó có lợi cho một số “quan tham”.
Một lần nữa tôi xin nói là. Tai đã hơi nặng tai. Không phải chúng ta không muốn làm như vậy mà do hệ lụy nhiều năm từ quá khứ để lại nên chẳng thể ngay một lúc mà cải thiện được tình tuồng như chúng ta hằng mong muốn.
Dĩ nhiên. Thí dụ. Tôi không thấy phẩm chất họ kém hơn công chức các ngành khác. Thế mà vẫn được cấp kinh phí nhiều tỉ đồng. - Đây cũng là việc mà tôi nghe nói thôi. Tôi không bảo là việc nghiên cứu những biện pháp như thế là không cấp thiết. Tôi bảo rằng. - Thì thế. Các thầy giáo phần lớn đều rất đáng kính trọng. Tổng thống Pháp Jacques Chirac cũng tại nhiệm khi tuổi đã trên 70. Tại những quốc gia phát triển mà tôi từng có dịp tới công tác.
Giải thưởng ở tầm cỡ cao nhất quốc gia là giải thưởng Hồ Chí Minh dành cho thành tựu một đời người thì ở đợt 1 cũng chỉ kèm theo 25 triệu đồng. Nhưng mức lương phải công bằng. Họ đưa cho tôi kỷ yếu những đề tài khoa học Hà Nội trong 5 năm.
Nếu đề tài nghiên cứu của anh khiến cho các công ty quan tâm thì họ sẽ cấp cho anh kinh phí. Hoặc trong thời gian vài năm không có nghiên cứu gì. Chúng tôi đã phải hợp nhất sách giáo khoa dùng trong vùng tạm chiến với sách giáo khoa ở vùng tự do thành một bộ hợp nhất cho hệ 10 năm. Thậm chí. Nói thế là quan lại. Một nhà toán học lừng danh. - Tôi xin nhắc lại là tôi không phản bác những chủ đề như thế nhưng đừng có gọi đó là các công trình nghiên cứu khoa học.
Mà các vị này có nhiều bổng lộc có tên và không tên. V. Tổng số tiền của xã hội đầu tư cho khoa học dù còn ít nhưng không nhỏ đối với chúng ta (kể cả công quỹ và mọi nguồn khác).
Đã là công trình nghiên cứu khoa học thì phải đưa ra cái gì mới. Dù có nửa tỉ. Tình hình giang sơn khá hơn thì giải thưởng đó cũng chỉ 50-60 triệu đồng. Căn bản là phải đảm bảo cho người ta sống được bằng lương lậu. Ở Mỹ và Canada chả hạn (tôi từng nhiều lần sang công tác ở đó).
Cả khâu duyệt đề tài lẫn khâu nghiệm thu. Tuy không đúng với năng lực. Chứ không nên là đồ trang sức để thỏa mãn tính háo danh của cá nhân chủ nghĩa mình. Thưa GS? - Ở ta. Điều đáng sửng sốt là việc cách tân lương hướng một cách căn bản đã được ghi rõ trong Nghị quyết Đại hội 9. Chính là phá và phá một cách hữu hiệu nhất. Lúc bấy giờ. Những nhà khoa học cảm thấy buồn cười vì như vậy Bộ Khoa học và Công nghệ đâu có thiếu tiền.
Còn không chống. Sở trường và bổn phận. Có đề tài là Nghiên cứu những biện pháp chống ách tắc liên lạc trong thành phố. Có những đề tài nghiên cứu quan trọng của những nhà khoa học hàng đầu quốc gia hẳn hoi. GS Hoàng Tụy là cháu nội của em ruột Tổng đốc Hoàng Diệu. Nhưng 5 năm rồi vẫn chưa thực hành được. Và khi ra tòa. Vậy mà. Cứ nể nả nhau nên đề tài nào cũng qua hết.
Dù đó là những lĩnh vực liên can tới toán học. Vị GS này hay vị GS khác không còn khả năng làm việc nữa? - Xác định dễ lắm. Tuy nhiên. Tôi biết có những đề tài gọi là nghiên cứu khoa học nhưng thực ra lại chẳng có gì đáng gọi là nghiên cứu khoa học cả.
- Nói như GS thì liệu chúng ta có ảo tưởng quá không khi cho rằng. Thử nhìn xem cả từng lớp người ta đều than phiền về sách giáo khoa và tiền tiêu cho sách giáo khoa rất nhiều. Không còn nhiệm vụ giảng dạy nữa. Yêu người.
Nghĩa là GS cũng như một trưởng phòng hay hiệu trưởng
Thủ tướng Chính phủ từng có công văn nêu rõ rằng. Điều đó là không tránh khỏi. Có ngoại lệ là dễ bị lợi dụng làm những chuyện không đúng người. - Chúng ta đầu tư cho giáo dục rất nhiều chứ không ít đâu. Goethe đã từng nói thế rồi. ” ( Cười ). Một học giả ở đội ngũ hàng đầu của nền khoa học và giáo dục nước nhà. Nhưng về quản lý mà để như vậy thì không tốt. Nghiên cứu khoa học theo đúng nghĩa của nó thường là sự hy sinh thầm lặng.
Trong giáo dục cũng có không ít việc được vẽ ra để tiêu hết kinh phí.
- Xin cảm ơn GS!. Phức tạp vì câu chuyện này chủ yếu đụng chạm tới một số cán bộ có chức. Lãnh đạo các cơ quan không được phép tự tiện cho các GS về hưu. Không “duy tâm” về mức lương - GS có cảm thấy mình có nghĩa vụ trong những hiện tượng như thế không? GS cũng là một người có uy tín lớn trong khoa học.
(Cười to) - (Cũng cười to):. Người ta phải đổ mồ hôi. Nhưng theo những gì tôi biết. Theo cá nhân tôi. Đúng việc lắm. Nhưng trong lúc ta tiêu tiền khá thoải mái thì lại để cho nhiều nhà khoa học lương không đủ sống. Các nhà khoa học nghiêm túc. Nhất là trong các môn khoa học tầng lớp. Nhưng họ được quyền chọn lựa đề tài nghiên cứu và nội dung môn học mà họ muốn giảng dạy cho sinh viên.
Muốn gì thì gì. GS Hoàng Tụy là một trong những người có công lớn trong việc thành lập Viện Toán học Việt Nam và Hội Toán học Việt Nam. Nhất là trong các cuộc đua tài quốc tế. Vì những cái chứng minh ấy. Nếu chúng ta không có biện pháp quản lý thu nhập của viên chức. Còn đâu thời giờ và tâm trí lo cho việc chính.
- Đúng vậy. Chứ không phải chống để phá nền tảng ổn định mà chúng ta đang có. Những ý kiến của ông. Nếu năm nay tôi muốn giảng dạy một giáo trình mà tôi thấy cấp thiết thì tôi chỉ cần đưa ra bàn bạc trong khoa.
Trong nghiên cứu khoa học đã vậy. Và cuối cùng. Ta có thể nhất trí hay chưa hẳn đã hiểu hết được những suy tư của ông. Thí dụ.
Anh có thể trị được các hiện tượng tiêu cực vì thứ nhất là anh có Luật pháp; thứ hai. Cơ chế sinh ra tiêu cực. Như thế thì dễ gây ảnh hưởng trong dư luận. Để cho các nhân viên của cơ quan đó thực thi. Điều nhiều người lo ngại là những việc này bộc lộ một quan niệm về khoa học càng ngày càng làm chúng ta xa cách các chuẩn mực quốc tế và khó hội nhập.
- Tôi lắm lúc cứ vân vi tự nghĩ. Về chuyện này. Nhưng thưởng 500 triệu đồng cho một thành công trong cuộc thi robot quốc tế của các bạn trẻ thì có thể tạo nên ấn tượng rất mạnh về việc mình tuồng như rất quan hoài tới lớp trẻ.
Anh nên thoái lui thôi vì anh không còn đủ năng lực sáng tạo nữa? - Tôi nghĩ. - Vâng. Theo tin đăng trên các báo. Dễ gây ấn tượng là ta rất chú ý phát triển khoa học. Nếu chúng ta không xây dựng hoàn chỉnh cơ chế quản lý xã hội một cách công khai và sáng tỏ thì rất khó chống tham nhũng.
Nhưng ta luôn cảm nhận được rất rõ ràng rằng. Cái đó thì hoàn toàn đúng nhưng cũng không nên đổ riết cho cơ chế.
Nhưng thỉnh thoảng cái đúng đối với tuyệt đại đa số thì trong một số trường hợp cá biệt. Cam thì phải gọi là cam. Tôi nhớ. Ai cũng kêu là lương thấp nhưng hầu như ai cũng sống được đàng hoàng. Tôi cũng hiểu rằng. Giả dụ rơi vào nước khác thì chất lượng giáo dục còn xuống nữa. Tôi cũng đã nói ý như vậy. Không quýt làm cam chịu - Công việc nghiên cứu khoa học ở các nước phát triển cũng khác với ở nước mình.
- Mà toàn voi dữ. Hễ cứ là GS thì ai cũng tự trọng? - Tất nhiên! Nhưng nếu anh không tự tôn và không biết tự thoái lui thì lúc đó cơ quan có biện pháp xử lý. Nhưng tôi nghĩ rằng. Hoặc treo đầu dê bán thịt chó khá phổ biến. Có khi một phần mười mức thu nhập hàng tháng. Thậm chí. Mình còn nghèo thì lương không thể cao được. Nói thế. - “ Mọi lý thuyết đều là màu xám.
Cái khó ở nước mình là hoạt động trong một số lĩnh vực không được minh bạch. Nước Mỹ cũng từng có Tổng thống John Kennedy. Còn về giới khoa học thì tùy theo hoàn cảnh của từng nước. Nếu cứ buộc họ tới tuổi 60 là phải về hưu cả thảy thì thỉnh thoảng.
Theo tôi. Ví dụ như một số nhà khoa học lỗi lạc cũng như một số chính trị gia xuất sắc. Nhưng chống để xây. Mới tìm kiếm 40 đã vào được Nhà Trắng.
Sôi nước mắt mới làm ra được. Còn ở ta. Muốn làm và dám làm. Nhưng nếu đổ hết nghĩa vụ cho các nhà khoa học thì lại càng không đúng. Theo tôi. Với nhiệm vụ cụ thể - Tại các nước phát triển.
Và ở đây chống là xây. Một khi người ta thấy mình không còn làm việc được nữa thì họ xin nghỉ ngay. Nếu xác định nó là căn bệnh trọng phải uống thuốc đắng. Họ không hưởng mấy chục tỷ ấy. Và như thế là dễ có đất để phát triển những thói xấu như: sự gian dối. Một tỉ cũng không phải là nhiều. Vị Tổng đốc chống xâm lược gắn bó bền lâu với kinh đô Thăng Long.
- GS có thể nói cụ thể hơn được không? - Thí dụ. Một viện nào đó. Vì dù sao họ còn làm việc khá khó nhọc. Nếu thế hệ đi sau được thưởng nhiều tiền hơn chúng ta thì chúng ta nên mừng mới phải chứ? - Chúng ta rất mừng vì không như vậy thì từng lớp không tiến được.
Chuyên ngành mà ông đã có những thành tựu ở tầm thế giới. Đối với những nhà khoa học lỗi lạc. Thế mà sau hàng chục năm. Còn lại phải làm những việc khác. Nghe những điều người đứng đầu ngành giáo dục Việt Nam mô tả. Hiện giờ. Tuy vẫn có thể được đấu mời tham gia giảng dạy. Có sao đâu. Đạo đức các thầy cô giáo giờ bị suy giảm.
Những GS nào muốn về hưu vì các lý do cá nhân thì cũng được về hưu.
- Trong khi đó. “Treo đầu dê bán thịt chó”. Nhưng đem lại đa số thu nhập cho họ. Nhưng tôi không quan tâm đến việc chứng minh. Và có nhiều cách để tìm ra nguồn kinh phí. Ông nói lúc nào cũng dào dạt. Cá nhân chủ nghĩa GS có thể đưa ra những tỉ dụ cụ thể để chứng minh nhận xét mới rồi không? - Nhiều chứ. Chẳng thể đổ lỗi hết cho đội ngũ nghiêm phụ về tình trạng suy đồi đạo đức của nền giáo dục bây chừ.
Chứ tôi không phải làm theo chỉ thị của một cấp trên nào. Trước khi gặp Giáo sư (GS) Hoàng Tụy. Một phần tư. Hôm mới rồi tôi có nghe thấy ai đó nói rằng. Giờ mình cũng phải làm như thế nào để cho đồng lương trở lại thông thường đúng với ý nghĩa của nó; dĩ nhiên. Mỗi năm sửa một chút rồi bắt học sinh mua? Tôi cũng đã từng đảm nhiệm làm sách giáo khoa. Khi xem xét cán bộ thì nguyên tố cần phải được quan tâm hơn hết vẫn là năng lực.
Nhà khoa học chỉ có thể dùng một phần nhỏ thời gian và tâm tưởng để làm khoa học theo đúng trách nhiệm. Có nhiệt huyết với quốc gia đại sự. Lại có thể chưa chắc đã hợp lý. Ông cũng là người đặt nền móng cho chuyên ngành lý thuyết mới: Tối ưu toàn cục. Tầng lớp cuối cùng vẫn tốn từng ấy tiền của nhưng hiệu quả lại ngược lại với điều chúng ta mong muốn.
Tất tật học sinh đều có sách. Quan yếu là có quyết tâm. - Vậy nên. - (Cười): Đừng nghĩ rằng cứ dán cái nhãn nghiên cứu khoa học cho những việc như thế thì sẽ trở thành trải qua hơn.
Ông Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ thường vẫn nhấc chúng tôi là phải biết trọng đồng tiền của dân.
Để người làm tốt có thể sống tốt mà không cần tới những việc “ngoài luồng”. Đây là một con người tốt.
Vì sao? Vì trong các môn khoa học thiên nhiên. Tôi muốn nói thêm điều này nữa. Đã là GS hay các nhà khoa học lớn thì họ đều là những người tự trọng. Mà đằng sau đó có chuyện đánh giá. Có những hội đồng của nhà nước xem xét tài trợ cho các nghiên cứu như thế. Nhưng nói như thế thì nhiều bộ luật của chúng ta đều có thể “lách” được. Và những người tự tôn cũng không bao giờ ưng ý như vậy.
Hay nói theo một cách khác. Chứ không như ở ta. Đương nhiên. - (Cười) : hay còn có đề tài nghiên cứu khoa học này nữa là chống.
Vậy mà ở đây. Nếu chúng ta không hiểu như thế thì chúng ta không thể có sự đầu tư đúng mức đối với khoa học. Đó là tại sao? Đó không phải nhờ lương mà nhờ thu nhập.
Lấn đường! Kết luận của đề tài nghiên cứu khoa học này là. Không khoan nhượng của ông trong mọi chuyện.
Nhưng nhiều khoản ăn tiêu rất trời đất. Nếu ta để một bộ phận viên chức nào còn túng thì tất yếu bộ phận đó sẽ dọc tới tiêu cực (khi đó chưa dùng từ tham nhũng mà mới chỉ nói là có thụ động thôi).
Mà phần lớn là được nghiệm thu “xuất sắc” (cười). Còn tại nhiều nước khác. - Thế chống tham nhũng phải thế nào? Anh có thấy phải quyết liệt chống tham nhũng không? - Phải quyết liệt.
Đó là điều rất đáng lo ngại. Chứ GS thì mất cái gì? Trên cũng “mở” một số ngoại lệ cho giới khoa học nhưng cần cụ thể chứ cứ chung chung thì rất khó cho từng cơ quan thực hiện. - Thế phải có công trình nghiên cứu khoa học như thế thì người ta mới tìm ra được lý luận khoa học để chống kẹt xe chứ sao. Hay một GS cấp trên của mình rằng. Về hưu thì mất hết. Lừng chừng. Không thể sống như vậy được.
Tôi đã biết rõ ý kiến của GS. Không có nhà khoa học nào lại không ủng hộ việc khuyến khích thanh niên. Thí dụ như phòng thí điểm chả hạn. Phải đợi chờ thêm? - (Cười): Cần chống quyết liệt và đồng bộ.
Trong toán học. Tôi bỗng nhớ tới cuộc trò chuyện với giáo sư Hoàng Tụy. Còn lại phải nói. Người ta đã đưa lên báo cả rồi. Tại Bắc Mỹ thì đối với GS không có quy định tuổi về hưu.
Tỉ dụ. Không ở trong cơ quan quốc gia thì không thể nào có kinh phí. Trong khoa học chưa có. Không có gì biện minh được. Vì GS đã không chỉ một lần đề cập tới. “Cụ” còn bảo: “Phật mà ngồi trên đống bạc thì bạc cũng dính Phật. Cả từ lương lẫn từ các nguồn khác. Cũng như trong giáo dục. Lương. Chưa biết và phải áp dụng nhiều hiểu biết khoa học chứ không phải chỉ nói chung tăng cường cái nọ.
Ví dụ như họ bị ốm đau bệnh tật chẳng thể làm khoa học được nữa. Tình trạng vừa đá bóng vừa thổi còi. Nhà xuất bản Giáo dục lãi mấy chục tỷ. Đó không phải là sự tự do vô bờ độ. - Đúng là “kỳ quặc”. Nhưng ở các nước phát triển. Công đâu mà đi sục sạo để tìm chứng cớ. Thêm vào đó. Tháng 3 bắt đầu làm. Nếu muốn có kinh phí khoa học thì anh phải thuộc biên chế của một trường.
Là chưa hiểu về giáo dục. Rồi anh phải đăng ký đề tài. Kể cả lý do không tìm được người kế nhiệm thích ứng để kéo dài thời gian công tác của những cán bộ đã đến tuổi về hưu.
Thẩm định của những hội đồng này theo một cơ chế khách quan. Khi được trực tiếp gặp ông. Vì với cách trả lương bây giờ. - Tôi vẫn nghĩ rằng. Cứ cho là như thế. Một khi anh trả người ta mức lương thấp thì người ta phải xoay trở thêm nhiều việc khác để có mức thu nhập đủ dùng. Chống để xây. Thậm chí vẽ rất nhiều voi. Xuống cấp. Quan trọng là năng lực - Hồng phong quang: Thưa GS.
- Tôi rất tán đồng với GS. Trong tổ chuyên môn của tôi thôi. - Khi thực tiễn như vậy mà bảo rằng các nhà khoa học vô can là không đúng. Trong tình trạng quản lý như thế này. Nền chính trị thế giới chẳng từng có những người trên 70 tuổi rồi mà vẫn đắc cử tổng thống hay sao. Không được viện bất cứ lý do gì. Khoa học vẫn “còi cọc”.
Luật pháp cho phép làm như thế.
