Khi các nhà máy này đi vào hoạt động, chúng ta không lo thiếu nguyên phụ liệu làm hàng xuất vào TPP để hưởng thuế suất bằng 0 nhưng vấn đề DN và nhà nước Việt Nam hưởng được lợi gì trong đó
Còn kéo dài tình trạng hiện tại, Việt Nam phải ưng ý sống kiếp gia công. Đối mặt nhiều thách thức Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, với TPP, câu hỏi lớn nhất là chúng ta sẽ có được kết quả như hiệp định thương mại song phương (BTA) với Mỹ hồi năm 2002 hay kết quả với WTO năm 2007. Trước mắt, DN rất cần sự sáng tỏ trong chính sách, đồng bộ hóa vấn đề môi trường.
Trước thực trạng DN bị hỗn loạn thông tin về TPP và có quá ít thông tin chính xác liên can đến mình, ông Diệp Thành Kiệt cho rằng DN phải hiểu luật, theo dõi quá trình đàm phán TPP để nắm rõ mặt lợi - bất lợi và phải có đủ “sức khỏe” để tham gia cuộc chơi chung.
Thay vì để các địa phương tự quyết định, quốc gia có thể đưa ra những quy định, đề nghị chung về môi trường đối với các dự án nhà máy nhuộm, như vậy DN mới có thể mạnh bạo đầu tư phát triển. Nguồn cung thiếu, các DN nhận thêm đơn hàng thì DN sẽ cạnh tranh mua nguyên phụ liệu và tự mình giết mình. Hiện năng suất cần lao của DN Việt còn thấp so với nhiều nước, đã đến lúc cần phải suy nghĩ không thể dựa vào nguồn lao động ngành may dồi dào mà phải đầu tư tăng năng suất lao động.
Doanh nghiệp sẽ đấu “chết”?! Ông Lương Văn Lý, Phó Chủ tịch CLB Doanh nhân Sài Gòn, dự đoán với tình hình giờ, sau khi ký TPP xong sẽ có một số lượng đáng kể DN Việt Nam phải kết thúc hoạt động. Với TPP, trước đây có 11 nước, nay thêm Nhật Bản, các bên cố gắng kết thúc thương thảo trong cuối năm nay.
Thách thức lớn nhất đặt ra là DN Việt Nam làm sao để hưởng các lợi thế từ TPP. Khi vào TPP, ngành dệt may Việt Nam sẽ bị cạnh tranh ác liệt hơn về nhiều mặt Ảnh: HỒNG THÚY ngoại giả, trong khu vực đang hình thành khu vực tự do mậu dịch ASEAN+6, dự kiến năm 2015 sẽ hoàn thành. Như vậy, có thể thấy sự lệ thuộc của chúng ta vào thị trường TPP là rất lớn.
Bên cạnh đó, VCCI và các hội ngành nghề nên tổ chức tập huấn cho DN để DN chuẩn bị dự TPP. Hiện xuất khẩu Việt Nam danh tức là tăng gần 20%/năm nhưng thực tiễn 65% kim ngạch xuất khẩu nằm trong tay các nhà đầu tư nước ngoài và chưa thể nói trước ngày mai sẽ thế nào. Việc đầu tiên DN phải làm là nắm thông báo, nắm bắt xu hướng thương thuyết và tự chuẩn bị. Bấy lâu, DN chỉ quan hoài việc đưa hàng đi Mỹ, châu Âu sẽ phải cạnh tranh thế nào thì nay, họ đến ngay tận sân nhà mình để cạnh tranh với mình.
Cuối năm 2015, cộng đồng kinh tế ASEAN sẽ hình thành. Bên cạnh đó là cạnh tranh lao động. Xuất khẩu toàn ngành da giày đạt 8,7 tỉ USD thì đã có 3,6 tỉ USD xuất khẩu vào Mỹ, Nhật, chiếm 41%. Nếu cộng cả Úc, Canada thì xuất khẩu dệt may của nước ta vào khối TPP là 58%. Ông Phạm Bình An, Giám đốc trọng tâm WTO TP HCM, cho rằng cần phải đồng bộ các chính sách đối với công nghiệp phụ trợ để khai phá lợi thế.
Khi đó, thách thức đối với doanh nghiệp (DN) Việt Nam sẽ rất lớn vì không chỉ tự do hóa hàng hóa, dịch vụ mà còn cả vốn, lao động có kỹ năng. Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là hiệp nghị thương mại tự do giữa các nước ở ven 2 bờ thanh bình Dương, đích tiến tới loại bỏ từ 90% trở lên các rào cản về quan thuế cho hàng hóa, dịch vụ của đối tác tham dự hiệp nghị.
Nhu cầu về nguyên phụ liệu ngành may đang bùng nổ. Hay nói cách khác, Việt Nam có thể trở thành một cứ điểm của các DN nước ngoài trong khi các DN Việt Nam không còn chỗ đứng.
Cạnh tranh gay gắt Theo các DN, thách thức lớn nhất giờ là nguyên phụ liệu. Xuất khẩu dệt may và da giày Việt Nam đang phụ thuộc nhiều vào khối TPP. Ông Diệp Thành Kiệt, Phó Chủ tịch Hội Da giày Việt Nam, dẫn chứng: Năm 2012, Việt Nam xuất khẩu dệt may đạt 17,2 tỉ USD; riêng xuất khẩu vào Mỹ, Nhật là 9,5 tỉ USD.
Lê Quang Hùng, chủ toạ HĐQT Công ty May Garmex Sài Gòn, cho rằng TPP giúp DN có dịp tìm khách hàng, lựa chọn khách hàng và tái cơ cấu thị trường xuất khẩu.
Hiện trong ngành da giày, DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm 75% kim ngạch xuất khẩu mặc dầu chỉ chiếm trên 20% lượng DN. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài, kể cả Mỹ, đã và đang xúc tiến các dự án đầu tư sản xuất sợi, vải, phụ liệu chuẩn bị cho TPP.
Với việc dự hàng loạt hiệp định thương mại, nếu không cẩn thận thì mở cửa thị trường bên này lại làm cho các nước không phải TPP lợi dụng vị thế của Việt Nam mà xâm nhập TPP. Hiện chưa có nhiều DN trong nước tính phương án tự cứu mình. Trong ngành dệt may, DN có thể nhập bông, kéo sợi nhưng không địa phương nào cho phép lập nhà máy nhuộm.
Trong điều kiện chưa có thông báo cụ thể về TPP như hiện nay, DN có thể quay lại tìm hiểu các cam kết của Việt Nam trong WTO vì TPP có cam kết cao hơn WTO.
Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO - Phòng thương nghiệp và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Việt Nam kỳ vọng sẽ được hưởng lợi từ TPP nhưng không ít khó khăn đang đợi ở phía trước.
