Do chưa có kinh nghiệm đúc hẫng cân bằng đối xứng và vận hành bộ đúc khi đúc dầm, đến khi hợp long, anh em mới ngã ngửa là độ võng hai đầu là chênh nhau tới hơn chục cm, chẳng thể ghép hai bên lại với nhau
“Nghĩ nát nước, anh em lôi ra thử bơm nước. Cũng vì không có đơn giá nên làm xong không được tính sổ đủ cũng phải ưng ý. Thử nước không được, thợ cầu lại mang bơm sức ép cao ra… bơm bóng.
Mọi chuyện ổn thỏa, chất lượng cầu theo đánh giá chẳng ảnh hưởng gì. Anh em trên công trường cũng chỉ lo tập hợp thi công, hết ngày làm là thể dục thể thao, đàn hát, hoàn toàn không có áp lực gì về tiền bạc”- ông Lai kể. Ông Hà Đình Cẩn - Nguyên Giám đốc Công ty Cầu 12 "Việc thành, bại của quá trình chuyển giao, thu nhận và thi công công nghệ đúc hẫng tại Phú Lương có ý nghĩa quyết định đến tương lai của ngành cầu đường Việt Nam”.
Hàng trăm cây cầu lớn nhỏ như: Quán Hàu, Sông Gianh, Nhật Lệ, Nguyễn Tri Phương, và sau này là Thanh Trì, Vĩnh Tuy, Rạch Miễu, Hàm Luông, Pá Uôn… đã được nhân văn thành công.
Tuy nhiên, những năm đầu đổi mới, các doanh nghiệp liên lạc chưa phải bận lòng quá nhiều đến việc làm và lợi nhuận. Ngày đó, chênh đến hơn chục cm là một câu chuyện lớn. Tuy nhiên, khó khăn nhất là kinh phí xây dựng. Hiện khi đã quá thuần thục với công nghệ đúc hẫng nên sai số gần như chơi có, cùng lắm chênh nhau vài mm.
Không lo lỗ lãi… Làm cầu Phú Lương ngày đó lúc nào cũng vui như hội. Thành công tại Phú Lương mở ra dịp lịch sử để phát triển ngành cầu Việt Nam. Và thực tế, cho đến tận hiện thời sau gần 20 năm khai thác, chất lượng cầu Phú Lương vẫn rất ổn. “Không ít quan điểm phản đối, lãnh đạo Bộ GTVT và các cơ quan chức năng cũng phải nâng lên đặt xuống nhiều lần.
Những đoàn kiểm tra, thăm hỏi, khích lệ của lãnh đạo các cấp hoặc các đoàn tham quan, học tập như cơm bữa. Từ sau Phú Lương, đúc hẫng cân bằng đã trở nên công nghệ chủ lực, vừa nhanh, vừa rẻ trong xây dựng cầu. Loay hoay mãi cũng không sử dụng được bơm áp lực cao. Ông Hà Đình Cẩn nhớ lại, không chỉ vận dụng thành công công nghệ mới, thợ cầu Phú Lương còn khiến các chuyên gia Thụy Sĩ ngạc nhiên vì quơ các công đoạn đều được rút ngắn và vẫn đạt độ xác thực cao.
Cầu Phú Lương nối hai bờ sông thăng bình 4 triệu USD mở ra nhịp lịch sử Ông Cấn Hồng Lai, khi đó còn là đội trưởng thi công cầu Phú Lương của Công ty Cầu 12 (nay là Tổng giám đốc Cienco 1) say sưa kể những câu chuyện thu nạp công nghệ đúc hẫng thăng bằng hoàn toàn mới mẻ với thợ cầu Việt Nam. Vì là công nghệ mới nên được cả nước quan tâm. Do đây là công nghệ mới hoàn toàn chỉ có ở các nước phát triển nên khi ấy không phải ai cũng nhận thức hết giá trị và tầm quan yếu của nó”.
Bóng nổ cháy mặt”- ông Lai bật cười khi nhớ lại “cái thưở ban đầu” với công nghệ mới. Nhìn 2 bộ xe đúc đồ sộ, lên đến 90 tấn với hàng trăm bộ phận mà anh em thợ cầu phát hoảng. Đến giờ cầu Phú Lương vẫn chưa được tính sổ hết, khi quyết toán nhà thầu bị giữ lại gần 5 tỷ đồng. Tuy nhiên, cuối cùng cái mới, cái tiên tiến đã thắng thế và công nghệ đúc hẫng thăng bằng đã có dịp được vào Việt Nam mang lại hiệu quả to lớn không chỉ ở Phú Lương mà sau đó hàng trăm cây cầu khác, mở ra trang sử mới cho ngành cầu”- ông Cẩn cho biết.
Mà ngày ấy, tiền rất có giá trị chứ không như bây chừ, 5 tỷ đồng là khôn xiết lớn, có khi làm được cả một cây cầu thường nhật chứ chẳng chơi. Cũng do lần trước nhất áp dụng công nghệ mới nên các cơ chế, chính sách, đơn giá, định mức gần như chẳng có gì.
Thuyết phục các cơ quan để được nhập đúc hẫng thăng bằng là một kỳ công. Bơm lên vùn vụt ở độ cao hàng chục mét.
Thủ tướng Võ Văn Kiệt và nhiều lãnh đạo cấp cao của Đảng, quốc gia trực tiếp đến chúc hạ thành tựu to lớn của những người xây dựng cầu Phú Lương. Công nghệ này có thể thi công vượt những con sông có độ sâu hàng trăm mét, với khẩu độ rất lớn, tốc độ thi công nhanh, giá thành tần tiện.
"Vào thời điểm ấy, khi ngoại tệ còn khan hiếm, việc bỏ ra 4 triệu USD để nhập công nghệ và thi công một cây cầu không hề là chuyện giản đơn. Hợp long vẫn… “vênh” hơn chục centimet Ông Lai kể lại, trước khi làm cầu Phú Lương, công nghệ làm cầu tại Việt Nam rất thô sơ.
Nào ai đã quen với máy trộn, trạm nghiền, bộ đúc hay bơm áp lực cao bao giờ đâu. Nhiều người đến nay vẫn gọi vui là chiếc cầu “vênh” là thế. Xót xa quá, rồi anh em cũng tìm ra quy luật là phải dùng loại đá nhỏ lại cỡ 1:2 để trộn mới ổn. Nước tóe tung khắp nơi và chẳng tuân theo sự kiểm soát. “Ngày đó, các nhà thầu giao thông không lo doanh thu, lợi nhuận như bây chừ.
Giờ nếu tháng nào cũng cả chục đoàn tham quan, học tập, chỉ riêng việc lo tổn phí đón tiếp, ăn ở đã chẳng còn lãi lờ. Ông Lai cho biết, sản phẩm mới, công nghệ mới nhiều khi chẳng thể cân đong đo đếm được. Dù phải đón tiếp nhiều nhưng cả chủ đầu tư và nhà thầu vẫn luôn hồ hởi, vui vẻ chứ hoàn toàn không khiên cưỡng.
Mặc dầu vậy, đây vẫn chưa phải là bài học lớn nhất của việc “vừa học vừa làm” tại cầu Phú Lương. Đó là những năm đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, khi Cienco 1 được Bộ GTVT trực tiếp giao tiếp thu công nghệ và 2 bộ xe đúc của hãng VSL Thụy Sỹ để về làm cầu Phú Lương.
Thế nhưng, lý thuyết chỉ là màu xám, thực tiễn lại là câu chuyện hoàn toàn khác. Nói thêm về lý do nhập khẩu công nghệ đúc hẫng cân bằng, ông Hà Đình Cẩn khi ấy là Giám đốc Công ty Cầu 12 san sớt, chúng tôi nhận thấy công nghệ này có rất nhiều lợi thế vì nước ta sông, suối, kênh, rạch dằng dịt.
Việc chuyển giao, nhập máy móc và xây dựng cầu cần đến khoảng 4 triệu USD. Mặt cắt ngang 23m và khẩu độ thông thuyền tới 60m, hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu chuyển vận đang tăng nhanh trên tuyến huyết mạch QL5. Tuy nhiên, đây chỉ là manh nha của công nghệ đúc hẫng, khẩu độ rất thấp, không hợp với yêu cầu phát triển của tổ quốc lúc bấy giờ. Cầu Phú Lương có chiều dài hơn 491m, được tạo bởi hai tuyến dầm thượng lưu và hạ lưu riêng biệt nằm song song nhau.
Rút cuộc giải pháp được đưa ra là phải dùng hệ kẹp và thanh ba để siết lại. Thử mãi rồi cũng tạm quen, thế là đưa vào công trường làm. Ngày 24/12/1996, sau ba năm rưỡi thi công, cầu Phú Lương được tổ chức khánh thành và đưa vào khai thác trong niềm hân hoan của người dân cả nước.
Ông Lai kể, bao lăm đoàn rà, kiểm định, không ít nhà khoa học hàng đầu được chi viện cho cầu Phú Lương. Từ cơ quan quản lý đến chủ đầu tư, nhà thầu toàn vừa làm vừa mầy mò. Đến việc đổ bê tông cũng toàn bằng tay hoặc guồng. Khổ cầu được thiết kế cho 4 làn xe cơ giới và 2 làn xe thô sơ. Ông Cấn Hồng Lai - giám đốc điều hành Cienco1 Đức Thắng – Tiến Mạnh.
“Học phí” cho những lần “xôi hỏng bỏng không” ấy là không biết bao nhiêu mẻ bê tông đổ xuống sông xuống biển.
Nói là quá xa lạ thì cũng không hẳn, bởi trước đó, các cầu An Dương, Niệm, Bia… đã làm theo công nghệ của Liên Xô cũ. Do trước đây trộn bê tông mình toàn dùng đá to loại 2:4 hoặc 4:6 nên bơm tắc hết lần này đến lần khác.
