Vì sao vắc xin liên tục “giết tốt hơn người“?

Trước những thắc mắc về việc vắc xin (VX) Quinvaxem có quyết định tạm dừng rồi lại cho dùng trở lại, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế PGS. TS. Trịnh Quân Huấn cho biết, trong khi chưa xác định được duyên cớ dẫn đến các ca tai biến nghiêm trọng trong thời kì qua can dự đến vắc xin này, việc Bộ Y tế cho tạm dừng dùng VX và gửi mẫu đi nước ngoài thẩm định và xác định Quinvaxem vẫn an toàn và không phải là nguyên nhân gây ra các ca tai biến nên Bộ Y tế đã đề nghị Chính phủ cho phép dùng trở lại. Theo TS. Nguyễn Trần Hiển - Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ TƯ, việc tạm dừng VX khi có tai biến xảy ra là việc nên làm, nhiều nước đã ứng dụng và đây là giải pháp cẩn trọng để tránh hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. Liên quan đến sự các “sự cố” xảy ra trong lĩnh vực tiêm chủng thời gian qua (từ tháng 7/2013 đến nay đã có 13 trường hợp tử vong sau khi tiêm chủng VX), TS. Nguyễn Trần Hiển cho hay, trước thực tế một loạt các ca tử vong đáng tiếc xảy ra sau khi tiêm chủng, Bộ Y tế đã tiến hành thanh, rà và phát hiện một số lỗi kỹ thuật tại các điểm tiêm chủng cũng như trong hoạt động tổ chức, quản lý tiêm chủng. Tại Quảng Trị nơi đã xảy ra cái chết thương tâm của ba trẻ sau khi tiêm VX viêm gan B, có những sai sót cơ bản trong việc bảo quản VX (VX không đúng quy định, để lộn lạo với các vật phẩm, thuốc khác; tiêm xong không lưu vỏ VX, bơm kim tiêm; sau tiêm trẻ phải được theo dõi, tiêm đúng nơi quy định, nhưng thực tế trẻ không được theo dõi nghiêm nhặt, tiêm tại bệnh phòng là không đúng nơi quy định). Trước thực tiễn này, ông Hiển cho biết, tới đây Bộ Y tế sẽ tiến hành thanh, rà một cách toàn diện (nhân sự có được tập huấn, cấp chứng chỉ không, điều kiện bảo quản, tiêu chuẩn cơ sở, cấp phát, tổ chức tiêm chủng???, thậm chí tiến hành thanh, kiểm tra sau tiêm, xác định nguyên nhân các trường hợp tai biến). Cùng với đó, Bộ cũng yêu cầu Cục Quản lý Dược coi xét cấp phép hồ sơ, xuất nhập cảng, tạm dừng VX trong trường hợp cấp thiết; Các Viện Pastter, vệ sinh dịch tễ thì tiến hành việc kiểm tra, đánh giá lại độ an toàn của VX… Đồng thời đẩy mạnh khâu tập huấn, cấp chứng chỉ, phát hiện kịp thời các lỗi, xử lý dứt điểm sai phạm. Đối với nghi vấn “nên hay không nên tiêm VX viêm gan B cho trẻ sau 24 giờ đầu sau sinh”, TS. Trịnh Quân Huấn cho biết, nhiều nghiên cứu đã khẳng định, việc tiêm sau 24 giờ đầu sau sinh có tác dụng phòng bệnh rất tốt, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã khẳng định như vậy. Thực tế, Việt Nam có khoảng 1,2 triệu trẻ em mới sinh ra mới sinh ra, trong đó tỷ lệ bà mẹ bị viêm gan B làng nhàng khoảng 16-20%, nhưng để xác định bà mẹ có bị viêm gan B trước sinh có cần tiêm hay không là một vấn đề không đơn giản. Chính vì vậy, các chuyên gia vẫn khuyến cáo nên tiêm cho trẻ 24 giờ đầu khi sinh là tốt nhất. Cũng theo ông Huấn, thực tại tỷ lệ trẻ bị sốc phản vệ sau khi tiêm chủng VX rất ít, nhưng chỉ trong hai ngày đã có 4 trẻ bị tử vong do VX viêm gan B là chuyện rất đáng tiếc. Theo thống kê của Tổng cục DS – KHHGĐ thì, tỷ lệ trẻ chết trẻ dưới 1 tuổi ở Việt Nam là 15,8/1000 trẻ sống, tức thị trong số 1000 trẻ được sinh ra, sẽ có khoảng 50 trẻ tử vong không rõ căn do, do đó trường hợp trẻ tử vong vừa qua trùng với thời gian tiêm chủng là chuyện thông thường. Cũng không loại trừ các trường hợp trên tử vong là do chất lượng VX và quy trình tiêm chủng. Vì lẽ đó, việc Bộ Y tế yêu cầu Bộ Công an vào điều tra, xác minh vụ việc là một việc làm đúng, vì từ trước đến nay, việc Bộ Y tế vừa cho phép, tổ chức tiêm phòng, vừa đánh giá sai phạm là không khách quan. Tuy nhiên, theo ông Huấn, không thể có VX làm chết cả ba trẻ cùng lúc như thế. Đề cập đến việc xử lý và bổn phận của các tổ chức, cá nhân trực tiếp để xảy ra các ca tai biến, TS. Nguyễn Trần Hiển khẳng định, Điều 30 Luật gian các bệnh lây quy định rất cụ thể nghĩa vụ của từng cá nhân chủ nghĩa, tổ chức trực tiếp hoặc gián tiếp để xảy ra tai biến. Nếu do VX thì nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm, do tiêm nhầm thuốc thì cán bộ y tế trực tiếp tiêm chủng phải chịu trách nhiệm bồi hoàn cho gia đình nạn nhân, sau khi có kết luận chính thức từ phía cơ quan chức năng. Ngoại giả việc khám sàng lọc trước khi tiêm chủng cũng đã được quy định trong văn bản. Tuy nhiên thực tiễn, các viên chức y tế không làm như thế. Cũng theo ông Hiển, việc nhiều cơ sở y tế buộc gia đình trẻ phải ký cam kết, tự chịu bổn phận khi xảy ra sự cố là không đúng quy định, Bộ Y tế chưa bao giờ đưa ra quy định đó. “Tỷ lệ tiêm chủng giảm sau khi có sự cố xảy ra là một thực tế đáng buồn. Thực tiễn, tỷ lệ tai biến sau tiêm là mặc dầu có nhưng vẫn tiếp chuyện đưa trẻ đi tiêm vì quyền lợi, trách nhiệm và tương lai của con trẻ. Bởi giờ dịch bệnh vẫn bùng phát rất nhiều…”. Nhưng “tuyệt đối những VX được tiêm chủng phải được coi xét lại; bổ sung lại quy trình tiêm chủng; song song nghiên cứu, đánh giá và xây dựng một tổ chức độc lập để đánh giá chất lượng VX, điều tra, xác minh các “sự số” sau tiêm chủng. Có như vậy chất lượng tiêm chủng cho con trẻ mới được bảo đảm” – nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế Trịnh Quân Huấn khẳng định. Trà Long